Meer dan een mens kan doen

De zentoespraken (teisho's) van de Nederlandse zenleraar Ton Lathouwers staan als een monument in de herinnering van ieder die ze bijgewoond heeft. Wie Ton Lathouwers hoort spreken, is meteen thuis. Hij biedt aanknopingspunten met inzichten die vaak al in ons rondwoelen, die we aanvoelen en bevroeden, maar die we nog nooit zelf hebben horen zeggen. Als geen ander weet Ton Lathouwers dat elk spreken echter hooguit een vinger kan zijn die wijst naar de maan. Toch schept hij met zijn zentoespraken voor velen een zeldzame, niet eerder ervaren duidelijkheid, die hij van hart tot hart aanreikt. Ton Lathouwers spreekt altijd voor de vuist weg, puttend uit zijn zeer persoonlijke, soms intieme ervaringen en uit zijn tomeloze belezenheid. Hij hield de hier voor het eerst gepubliceerde zentoespraken in de tweede helft van de jaren negentig, tijdens een intensieve meditatieweek in De Oude Abdij te Drongen (België). Zij zijn in staat ons echt vertrouwd te maken met begrippen als 'het oorspronkelijk gelaat', 'hartsvertrouwen' en 'wijsheid-voorbij-alle-wijsheid'. Ze vertellen hoe het mysterie van het leven elk mens uitdaagt tot een volstrekt persoonlijk antwoord en dat ieder mens, zonder uitzondering, daartoe ook werkelijk alle ruimte heeft. Want iedereen is aanvaard zoals hij of zij is. De genade van de wezenlijke ervaring berust niet op de willekeur van een God die bepaalt wie wel en niet gered worden. Integendeel. Die genade heeft alles te maken met het tomeloze, grenzeloze mededogen, dat in het Chinese boeddhisme vooral wordt gesymboliseerd door Kwan Yin (Kanzeon), de vrouwelijke gedaante van de bodhisattva van het mededogen. Het gaat om het diepe verlangen en de gelijktijdige zekerheid dat niets en niemand uit de boot valt. Dat alles gered wordt, gered ís, tot en met de laatste kiezelsteen. Die redding komt niet zomaar uit de lucht vallen. Zij heeft op niet-causale wijze ook alles te maken met onze inzet daarvoor. Dat wordt prachtig uitgedrukt in het eerste vers van de bodhisattvagelofte: 'Hoe talloos de levende wezens ook zijn, ik beloof ze alle te redden.' Zo zit het met ons, ten diepste zijn wij die gelofte.